top of page

Systemische verandering

Nov 15, 2022

Organisaties zijn net ijsbergen. Alleen de top is zichtbaar, maar wat er onder water zit bepaalt de transitie.

De uitdagingen waar we voor staan ​​zijn enorm. Ik heb met eigen ogen gezien dat het ijs op de Noordpool sneller smelt dan verwacht en dat onze natuurlijke ‘airconditioning’ aan het verdwijnen is. Klimaatverandering en andere verstoringen van de natuur vergroten bovendien onze kwetsbaarheid voor pandemieën.


Om onze gezondheid, welzijn, economie én de natuur te beschermen moeten we juist nu – tijdens en na de COVID-19-pandemie – de transitie naar een inclusieve, fossielvrije en circulaire economie versnellen. Gelukkig willen steeds meer bedrijven hier een belangrijke rol in spelen (Reuters 2021). Ook tijdens de huidige pandemie zien zij in duurzaamheid kansen voor de toekomst en zoeken ze manieren om diensten, producten en productie te verduurzamen.


Vaak benoemen ze een professional op het gebied van duurzaam of maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) die het bedrijf bij deze verandering mag begeleiden. Zo werd ik in 2010 de eerste directeur duurzaam ondernemen van de Nederlandse Spoorwegen (NS). In de afgelopen twaalf jaar heb ik over duurzame transities het volgende geleerd:


Grote ijsbergen

Echte borging vindt pas plaats met een systemische top-down én bottom-up aanpak. Verankering vraagt om een mensgerichte en holistische aanpak. Organisaties zijn als grote ijsbergen (zie de figuur hieronder). Alleen het topje is zichtbaar (bovenstroom), maar wat er onder water zit (onderstroom) bepaalt uiteindelijk de echte transitie. Door deze stromen te verbinden, wordt duurzaamheid verankerd in de kernactiviteiten én het DNA van een bedrijf. De organisatiestructuur voedt de patronen en processen die uiteindelijk leiden tot het duurzame gedrag en impact. Alle lagen uit de ijsberg zijn verbonden vanuit de duurzaamheidsvisie.




Bron: Academy for Systems Change – The Donella Meadows Project


7 Rollen

Om vanuit een systemische aanpak aan duurzame transities in organisaties te werken, zijn 7 op wetenschappelijk onderzoek gebaseerde rollen nodig. Hoewel bedrijven, situaties en duurzaamheidsthema’s kunnen verschillen, worden die rollen herkend over de hele wereld.


In het boek 7 Rollen voor duurzaam succes laat ik aan de hand van deze rollen (en 8 competenties) zien hoe je een duurzame strategie ontwikkelt, en hoe je die vervolgens effectief naar innovatie en succes omzet:


1. Netwerker

2. Strateeg

3. Coördinator & Initiator (organisatieniveau)

4. Stimulator & Verbinder (organisatieniveau)

5. Mentor (co-creatie op medewerker niveau)

6. Innovator

7. Monitor


Anno 2022 zijn de uitdagingen waar we voor staan complexer en urgenter dan ooit. En dus groeit bij bedrijven de behoefte om vanuit systemische aanpak te werken aan echte verankering van duurzaamheid. Een ontwikkeling die hoop geeft en dé kans om de noodzakelijke transitie naar een inclusieve, fossielvrije en circulaire economie te versnellen.

bottom of page