Beste allen,

Graag delen we onze eindejaar reflecties, observaties en een vooruitblik op 2025 rondom het thema jeugdzorg (met excuses voor de lengte maar gezien het belang van het onderwerp leek dat ons gelegitimeerd).

Transitie-opgave vanuit een community van game changers

Wij benaderen dit met number 5 foundation als een transitieopgave naar een menswaardige jeugdzorg. Dit vraagt om een community van game changers die, net als wij, erin geloven dat systemische verandering in de jeugdzorg alleen mogelijk is wanneer we vanuit fundamenteel andere kernwaarden – zoals menselijkheid en rechtvaardigheid – denken, samenwerken en interventies ontwerpen.

De werkwijze van deze transitiebenadering draait om het creëren van gezamenlijkheid: de permanente dialoog met elkaar durven aangaan om te leren en te verbeteren. Centraal hierin staat ook dat individuele belangen ondergeschikt zijn aan de gezamenlijke verantwoordelijkheid ten dienste van het recht van kinderen en volwassenen op eigen regie en niet vermorzeld worden.

Rol van number 5 foundation

Number 5 was ook dit jaar voor ons een bijzondere en neutrale plek van vertrouwen. Zij hebben laten zien de visie, integriteit, ervaring en concrete handvatten te hebben om dit gedachtegoed en deze dialoogwerkwijze consistent toe te passen. We zijn hen in het bijzonder erkentelijk voor het doorzettingsvermogen om binnen een complex krachtenveld waarin zoveel wantrouwen en belangen spelen, toch het huis open te blijven stellen en middelen ter beschikking te stellen zodat individuen en organisaties deze ingewikkelde zoektocht samen kunnen aangaan, aanvullend op activiteiten die iedereen zelf onderneemt.

Ervaring leert elke dag dat dit geen gemakkelijke taak is en dat er steeds risico’s op de loer liggen die de gezamenlijkheid en het vertrouwen ondermijnen die we zo zorgvuldig mogelijk proberen op te bouwen in deze transitieopgave. Een vergelijkbaar krachtenveld trouwens waar (Gelijk)waardig Herstel mee te maken heeft, met weerstand die kenmerkend is voor veel transitieopgaven. Zo kan vertrouwen geschonden worden als een onheus ‘fluisterspel’ gaande is over het proces en interacties en intenties openlijk in twijfel worden getrokken.

Dit zorgt voor onnodige inhoudelijke afleiding of zelfs onterechte beschadiging van personen. Dit alles is ondermijnend voor de community van game changers die juist dit soort patronen wil doorbreken en zich focust op gezamenlijkheid. Hoe heftiger en emotioneler de transitieopgave, hoe dieper en groter verschillen van inzicht en dus ook; hoe groter het risico op dergelijke vertrouwensbreuken. Het vraagt om terughoudendheid om niet op alles te reageren en koersvastheid om ons ten dienste te blijven stellen van de gezamenlijke missie.

Stand van zaken: dialoogaanpak

De afgelopen weken is opnieuw gebleken dat helaas niet iedereen het weliswaar broze maar toch groeiende vertrouwen in deze game changer community, omarmt. Dit openbaart zich in een aantal (media)vragen die we de afgelopen periode hebben ontvangen. Afgezien van de feitelijke onjuistheden, persoonlijke interpretaties en suggestieve toon, raakt deze actie ook de gezamenlijke missie. Dit betreuren we natuurlijk enorm. Het voelt bijzonder onprettig en onveilig en vonden het daarom gepast om hier met jullie transparant over te zijn.

Tegelijkertijd grijpen we dit ook aan als kans om nog explicieter te zijn in de intenties door middel van deze eindejaar reflecties en vooruitblik. We doen hierin ons best maar hebben helaas ook nog niet de mogelijkheid en middelen om dit met nog meer focus te kunnen zien (zie ook hieronder in de vooruitblik).

Wij zijn erop gebrand om de zorgvuldige dialoogaanpak, de kleine stappen die we samen aan het zetten zijn en de neutrale en integere rol die number 5 en het team daarin speelt, te helpen bewaken en zijn blij dat een groot aantal van jullie daarin ook naar voren stappen.

Waar staan we nu in deze transitieopgave ‘naar een menswaardige jeugdzorg’?

Eind augustus jl. (5696de_342c15dbf1124d3bbd39ba4a9b2ad8ba.pdf) deelden we met jullie de Tussenstand - een beschrijving van het organische dialoogproces van de afgelopen jaren. Ook beschreef het een aantal inhoudelijke speerpunten die naar voren zijn gekomen uit het dialoogproces waarop we verder kunnen bouwen.

We zijn heel blij met de vele positieve reacties die we hebben ontvangen over de dialogen en de Tussenstand. Het sterkt ons in onze overtuiging dat zich inmiddels een informeel ‘clubhuis’ vormt waarin jullie elkaar vanuit vertrouwen kunnen ontmoeten, van elkaar leren en daarmee kunnen verbeteren.

Komende januari wilden we jullie meenemen in de actielijnen die we voor ons zien, voortbouwend op de behoefte vanuit deze community.  Echter, de realiteit haalt ons op meerdere manieren in. daarom nemen we jullie nu alvast hierin mee:

1.   Van tussenstand naar actie

Twee jaar dialogen, gesprekken en talloze onderzoeken wijzen eenduidig uit dat het systeem moet veranderen. Zoals toeslagenouders vermorzeld werden, zien we binnen de jeugdzorg vergelijkbare patronen. Het gaat om gevoelens van onrecht, niet gezien en gehoord worden, trauma’s en emoties, wat leidt tot frustratie, verdriet en maatschappelijke stagnatie. Zoals we samen hebben geconstateerd, speelt er ontzettend veel binnen het jeugdzorgdomein. Het is dynamisch en er is veel vraag naar wezenlijke innovatie op basis van menselijke waarden.

In de Tussenstand van eind augustus kondigden we aan dat we aan het einde van het jaar een eindrapport zouden opstellen. Mede dankzij allerlei gesprekken met een aantal van jullie die ons opzochten na de Tussenstand, stellen we onszelf de fundamentele vraag: is een rapport wel het juiste middel om de noodzakelijke veranderingen in de jeugdzorg te realiseren? Wat hebben kinderen, jongeren en ouders hier aan?  

De dialoog vanuit de connecting for impact missie van number 5 blijkt voor velen van jullie al van toegevoegde waarde. We kunnen er samen trots op zijn dat we op zo’n organische wijze inmiddels zijn uitgegroeid tot een diverse community van jongeren, ouders en systeemspelers die zich als game changers op- en openstellen.

Op basis van voortschrijdend inzicht kiezen we dus níet voor een rapport, maar gaan we aan de slag met praktijkvoorbeelden die écht impact hebben. Zie hieronder de inhoudelijke toelichting.

2.   Speerpunten voor het vervolg

De rode draad uit het dialoogproces en wetenschappelijke analyse is de wens om écht iets te veranderen in de jeugdzorg; dat het wezenlijk anders moet worden aangepakt dan tot nu toe gebeurt. Deze bottom-up-aanpak vanuit de praktijk is gericht op actie. Door individuele succesinterventies te analyseren op verschillende dimensies van menselijke waardigheid en rechtvaardigheid ontstaat een solide basis om op te schalen, leerervaringen te delen en mensgerichte oplossingen te ontwikkelen. Dit vraagt niet om een vastomlijnd proces; we moeten aansluiten bij de dagelijkse dynamiek en realiteit in de jeugdzorg. 

Hieronder volgen de twee actielijnen, vanuit de behoefte in de dialogen:

• Informeel Clubhuis: permanent evalueren en verbeteren

  Een plek waar jongeren en ouders die hun inzichten delen vanuit vertrouwen en gezamenlijkheid met mensen die werkzaam zijn in verschillende organisaties met veelbelovende menselijke interventies samenkomen. Kern is neutraliteit, dialoog, vertrouwen en samenwerking. 

• Werkprincipes: anders doen in de praktijk

  Uit de dialogen blijkt dat het de moeite waard is om samen te onderzoeken wat de toepasbaarheid is van de onderliggende werkprincipes waar de herstelaanpak (Gelijk)waardig Herstel op is gestoeld. Dit zijn we nu op papier aan het zetten en gaan dit graag verder concretiseren en in de praktijk toepassen met degenen die hier interesse in hebben. 

3.   Onafhankelijke financiering

De opstart van deze dialoogaanpak en community is een aantal jaar geleden geïnitieerd door het ministerie van JenV die deze opstart financieel mogelijk heeft gemaakt. We zijn inhoudelijk in goed contact met verschillende betrokkenen binnen JenV; maar zoals jullie weten maakt number 5 dit dialoogproces inmiddels al enige tijd zelf (financieel) mogelijk. We zijn in gesprek met verschillende bondgenoten die deze aanpak operationeel en / of financieel in 2025 willen ondersteunen.

4.   Alles draait om verbinding

We zijn onverminderd overtuigd dat er nog heel veel stappen te zetten zijn maar dat we gezien alle mensen in deze community die wél enthousiast zijn, op de goede weg zijn.

We blijven erop vertrouwen dat zij die dat níet zijn, gewoon hun eigen pad bewandelen en anderen niet de kans willen ontnemen om wél samen verder te gaan, ondersteund door de neutraliteit, gastvrijheid en dialoogwerkwijze van number 5. 

We hopen dat deze update enige rust geeft na een turbulent jaar. We hopen dat 2025 in het teken staat van het goede en van de mensen om wie het gaat. Er staat ons veel te doen om te werken aan een rechtvaardig en duurzaam Nederland.

Heb je vragen, ken je interessante initiatieven of heb je suggesties? Neem vooral contact met ons op want dit gaat om samen bouwen. Onze contactgegevens tref je onderaan deze mail.

Uiteraard laten we het aan een ieder om uit het voorgaande traject te halen wat nuttig is voor je eigen werk. Wij pakken de draad in 2025 weer op met degenen die vanuit vertrouwen en gezamenlijkheid hier de schouders onder willen zetten. 

Dank voor de fijne samenwerking tot nu toe. Namens iedereen die betrokken is bij de transitieopgave ‘Naar een menswaardige jeugdzorg’ wensen wij je fijne feestdagen en een gezond 2025! 

Met hartelijke groet, 

Team transitieopgave ‘Naar een menswaardige jeugdzorg’, mogelijk gemaakt door number 5 foundation